پرخاشگری کودکان آن هم در سنین پایین از جمله موضوعاتی است که والدین باید آن را جدی بگیرند. معمولا پسران و دختران در سنین نوجوانی به دلیل ورود به دوران‌بلوغ به طور طبیعی زودرنج و کمی تندخو می‌شوند، اما پرت کردن اسباب، فحاشی، کتک زدن، داد و فریاد … رفتارهایی هستند که احتمالا ناشی از یک نوع نقص تربیتی و حتی گاه مشکلات جسمانی و روانی می‌باشد. پرخاشگری کودکان در محیط آموزشی و ارتباط با همسالان، موجب بدتر شدن شرایط آن‌ها خواهد شد و از طرفی زمان کمک چندانی برای رفع خشونت آن‌ها نخواهد شد، بلکه علت یابی و حذف عوامل ایجاد پرخاشگری هستند که کمک حال کودک خواهند بود. در ادامه به دلایل و راهکارهایی برای حل پرخاشگری کودکان آورده‌ایم.

منبع : پرخاشگری کودکان در سنین مختلف

تعریف پرخاشگری در کودکان

به‌طورکلی پرخاشگری به هر رفتاری که باعث آسیب دیدن جسمی یا روحی دیگران شود، گفته می‌شود. روانشناسان معتقدند پرخاشگری همیشه به‌صورت کتک زدن دیگران نیست؛ گاهی داد زدن سر دیگران یا حتی شوخی‌های تند ما همگی به دلیل عصبانیت اتفاق می‌افتند. در چنین شرایطی این جسم طرف مقابل نیست که آسیب می‌بیند بلکه وی ازنظر روحی دچار مشکل می‌شود. به همین خاطر عصبانیت و پرخاش کردن به دیگران می‌تواند هر رفتار یا کلامی را شامل شود.

یک تقسیم‌بندی دیگر از پرخاشگری آن را به دو دسته پرخاش مستقیم و وسیله‌ای طبقه‌بندی می‌کند. در پرخاش‌های مستقیم شما به دلیل عصبانیت بر سر طرف مقابل خود فریاد می‌زنید یا هر رفتار دیگری را انجام می‌دهید. درواقع در این شرایط به‌جز خالی کردن خشم‌تان هیچ انگیزه دیگری وجود ندارد. اما پرخاشگری وسیله‌ای که بسیاری از مواقع در کودکان دیده می‌شود به این صورت است که آن‌ها برای رسیدن به یک هدف خاص شروع به بدرفتاری می‌کنند. برای مثال کودکی که به اسباب‌بازی یا برنامه تلویزیونی موردعلاقه‌اش نرسیده آن‌قدر با مادر بدرفتاری می‌کند تا بالاخره مادرش را تسلیم کرده و به خواسته خود برسد. برای آشنایی با سایر نشانه‌های اختلالات رفتاری کودکان کلیک کنید.

دلایل پرخاشگری کودکان

مشکلات جسمی

تحقیقات نشان داده است که مشکلات تیروئید یا ناهنجاری در بعضی از بخش‌های مغز می‌توانند با عصبانیت و پرخاشگری کودکان ارتباط داشته باشند. به همین خاطر اولین قدم برای درمان کودکان پرخاشگر این است که ازنظر سلامت جسمانی موردبررسی قرار بگیرند.

الگوبرداری از اطرافیان

تقلید یکی از مهم‌ترین راه‌های یادگیری در کودکان است. آن‌ها به‌دقت رفتارهای شما را زیر نظر دارند و دیر یا زود درست مثل خودتان رفتار می‌کنند. به همین خاطر روانشناسان کودک معتقدند که پرخاشگری در کودکان اکثر اوقات به حضور یک فرد پرخاشگر در محیط اطراف آن‌ها ربط پیدا می‌کند. تماشای پرخاش‌های کلامی یا رفتاری از سوی والدین یا هر یک از کسانی که با کودک در ارتباط است باعث می‌شود تا آن‌ها این رفتار را یاد گرفته و درست مانند آن را اجرا کنند.

محتوای خشن کتاب‌ها یا فیلم‌ها

تقلید کودکان از یک الگوی خشن همیشه هم در محیط خانه اتفاق نمی‌افتد. گاهی اوقات آن‌ها از قهرمان یک داستان تقلید می‌کنند. درنتیجه یکی دیگر از راهکارها برای کاهش پرخاشگری کودک این است که محتوای کارتون‌ها و کتاب‌های او را مدیریت کنید.

بازی‌های رایانه‌ای

آلبرت بندورا روانشناس معروف در یک بررسی از بعضی کودکان خواست تا به عروسکی ضربه بزنند. در پایان تحقیق او متوجه شد کودکانی که از آن‌ها خواسته بود به عروسک ضربه بزنند پرخاشگری بیشتری از خود نشان دادند. درواقع برخلاف یک باور قدیمی که معتقد بود ضربه زدن باعث آزاد شدن هیجانات و کم شدن عصبانیت می‌شود؛ بندورا متوجه شد که کودک هرچه بیشتر در جهت پرخاش تقویت شود، این احساس در او شدت بیشتری پیدا می‌کند. به همین خاطر یکی از دلایل پرخاشگری کودک بازی‌های رایانه‌ای هستند که از او می‌خواهند در جایگاه قهرمان ‌بازی نسبت به دیگران بی‌رحمانه رفتار کند.

تلاش برای رسیدن به اهداف

همان‌طور که گفتیم گاهی اوقات پرخاشگری کودکان به این خاطر اتفاق می‌افتد که آن‌ها احساس می‌کنند از این راه می‌توانند چیزی به دست بیاورند. شاید شما هم در اطراف‌تان کودکانی را دیده باشید که برای به دست آوردن خواسته‌هایشان حسابی قشقرق راه می‌اندازند و تا به خواسته خود نرسند آرام نمی‌شوند. این رفتار به این خاطر است که کودک یاد گرفته با بدرفتاری می‌تواند به خواسته‌های خود دست پیدا کند. به خاطر داشته باشید تا هرکجا که والدین در مقابل بدرفتاری کودک کوتاه بیایند و او را به خواسته‌اش برسانند این رفتار تکرار خواهد شد.

افسردگی و بیماری‌های روحی

کودکان توانایی بیان احساسات خود را ندارند. به همین خاطر بسیاری از مواقع ناراحتی خود را با پرخاشگری نشان می‌دهند. پرخاش کودک به اطرافیان می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی یا اضطراب در او باشد و بررسی این بیماری‌ها پیش از تلاش برای برطرف کردن خشم یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام شود.

آسیب دیدن از جانب اطرافیان

تجاوز، مورد زورگویی قرار گرفتن در راه مدرسه یا حتی تمسخر هم‌کلاسی‌ها و اطرافیان همگی می‌توانند دلایلی برای پرخاشگری کودک شوند. در این شرایط کودک از وضع موجود ناراضی است؛ اما به هر دلیلی نمی‌تواند راجع به آن صحبت کند. به همین خاطر احساس ناراحتی می‌کند و این ناراحتی و فشار روحی ممکن است خود را به‌صورت پرخاشگری نشان دهد.

درمان پرخاشگری کودکان

مشکلات جسمانی را بررسی کنید

همان‌طور که گفتیم گاهی اوقات مشکلات جسمانی هستند که باعث پرخاشگری کودک می‌شوند. به همین خاطر بهتر است در اولین قدم از نبودن این بیماری‌ها مطمئن شوید. در کنار بیماری‌های جسمانی مانند مشکلات تیروئید، اختلالات عصبی-رشدی مثل بیش فعالی یا اوتیسم هم می‌توانند با پرخاشگری ارتباط داشته باشند. این بیماری‌ها به دلیل مشکلاتی که در زندگی کودک ایجاد می‌کنند باعث پرخاشگری آن‌ها می‌شوند. اگر کودک شما دچار این بیماری‌هاست بهتر است روی درمان بیماری اصلی تمرکز کنید.

برای درمان پرخاشگری کودکان با او صحبت کنید

در یک فضای دوستانه با فرزندتان صحبت کنید و از او بپرسید چرا احساس ناراحتی می‌کند؟ چه چیزی او را پرخاشگر می‌کند؟ سعی کنید بفهمید کودک از چه چیزی ناراحت است و برای برطرف کردن آن تلاش کنید. برای مثال بعضی کودکان از اینکه والدین‌شان مشغول کارهای خود می‌شوند و نسبت به آن‌ها بی‌توجه هستند احساس ناراحتی می‌کنند. سعی می‌کنند با پرخاشگری والدین را مجبور کنند که به آن‌ها توجه داشته باشند. در صحبت با کودک سعی کنید رفتار درست و غلط را به آن‌ها آموزش دهید.

بی‌توجه باشید

هر زمان فرزند شما به‌جای پرخاشگری رفتار مناسبی از خودش نشان می‌دهد او را تشویق کنید. اما هر وقت رفتار پرخاشگرانه را می‌بینید کاملاً نسبت به آن بی‌توجه باشید. به‌این‌ترتیب کودک متوجه دو نکته می‌شود. نخست اینکه با پرخاشگری به خواسته‌های خود نمی‌رسد؛ و دوم اینکه برای رسیدن به خواسته‌های خود باید رفتار بهتری را جایگزین کند.

رفع پرخاشگری کودکان با ثابت‌قدم بودن

قوانینی که برای تربیت فرزندتان در نظر می‌گیرید باید همیشه ثابت باشند. برای مثال اینکه یک روز کودک با پرخاش به خواسته‌های خود برسد و یک روز دیگر نرسد چیزی را حل نخواهد کرد. اگر می‌خواهید فرزندتان به‌خوبی یاد بگیرد که چه رفتاری اشتباه است باید همیشه در اجرای قوانین ثابت‌قدم باشید. برای اشنایی با جدیدترین روش‌های تربیت کودکان کلیک کنید.

از یک مشاور کمک بگیرید

اگر احساس می‌کنید متوجه دلیل پرخاشگری فرزندتان نمی‌شوید، شدت پرخاشگری‌های او غیرقابل‌کنترل است و یا به‌تنهایی نمی‌توانید آن را درمان کنید، بهترین راه این است که از مشاور کودک کمک بگیرید. مشاورین می‌توانند با استفاده از مصاحبه‌های بالینی، بررسی نقاشی‌های کودک و همین‌طور بازی با آن‌ها متوجه دلیل پرخاشگری شوند و برای درمان آن برنامه‌ریزی کنند. به‌علاوه صحبت کردن با یک مشاور نکات مهمی را هم راجع به راهکارهای ارتباط برقرار کردن و همین‌طور تربیت کودک به شما آموزش می‌دهد. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می توانید از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان در کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس بگیرید.

سؤالات متداول